Entelektüel sermaye, bir şirketin yenilik ve geliştirme yoluyla, ister şimdiki ister gelecekteki bilgi ve katma değere dönüştürmeyi başardığı tüm maddi olmayan varlıkların toplamıdır.
Entelektüel sermaye, diğer bir deyişle, tüm maddi olmayan duran varlıkları (görülmeyenleri) ifade eder. Yenilik ve ilerlemeye yapılan geliştirme ve yatırım yoluyla, şirketler için faydalı bilgi haline gelen maddi olmayan varlıklar. Bu şekilde, entelektüel sermaye olarak kabul edilecek maddi olmayan duran varlığın şirkete belirli bir değer sağlaması gerekir.
Ekonomide sektörlerin profesyonelleşmesi düşünüldüğünde, entelektüel sermaye nispeten yeni bir kavramdır. Pekala, bu kavramın diğerleriyle birlikte 1997 yılında şirketlerde kullanılmaya başladığından bahsediyoruz. Brooking veya Steward gibi yazarların bu kavramı çalışmalarda kullanmaya başladığı yıldı. Daha sonra şirketlerde, sosyal alanda ve akademik dünyada uygulanan çalışmalar.
Entelektüel sermaye olarak kabul edilen nedir?
Neyin entelektüel sermaye olduğu ve neyin olmadığı konusunda yüksek derecede bir fikir birliği olmamasına rağmen. Birçok yazar bu kavrama ortak yaklaşımlarda bulunmuştur. Özetle, entelektüel sermaye üç büyük bloğa ayrılmıştır. Bu bloklar birlikte entelektüel sermaye dediğimiz şeyi temsil eder.
Bahsettiğimiz bu üç blok şunlardır:
- ilişki sermayesi: İlişki sermayesi, anlaşmaların yanı sıra bağlantılar kümesini ve kısaca şirketin çevresiyle olan ilişkilerinin bütününü ifade eder. Yani, şirketin tedarikçiler, rakipler, hissedarlar, müşteriler, ortaklar vb. ile sahip olduğu tüm ilişkiler. Birçoğu, şirketin ilişkilerini seçilen göstergelerle ölçmeye çalışsa da, her bir ilişkinin şirketin kendisine yaptığı katkının tamamını ölçmek hala büyük zorluklar olarak kabul edilir.
- insan sermayesi: İnsan sermayesi, bir şirkette görevlerini yerine getiren çalışanların sahip olduğu beceriler dizisidir. Yetenek, bilgi, beceri, yenilik kapasitesi, değerler. Çalışanların şirkette sahip oldukları becerilerle ilgili her şey, böylece şirkete değer katar.
- kurumsal sermaye: Örgütsel sermaye, şirketin tarihi boyunca deneyim yoluyla geliştirdiği ve profesyonelleştirdiği örgütsel sistemler kümesini ifade eder. Örgütsel sermaye, insan sermayesi gibi, deneyim sayesinde zaman içinde kazanılan, performansta önemli iyileştirmeler sağlayan ve böylece şirkete katma değer sağlayan bir dizi bilgiyi ifade eder.
Fikri mülkiyet ve fikri varlık arasındaki fark
Her iki kavram birbiriyle bağlantılı gibi görünse de fikri mülkiyet ve fikri varlıklar tamamen farklı kavramlardır. Başka bir deyişle, her ikisi de entelektüel sermaye bloğuna entegre edilmiş olsa da, iki tür entelektüel sermayeden bahsediyoruz, ancak bunlar önemli temel farklılıklar sunuyor.
İlk olarak, fikri varlık, bir şirket içinde yaratılmış herhangi bir maddi olmayan duran varlıktır. Bu varlıklar şirket için büyük önem ve değer taşır, çünkü çoğu durumda başarısı onlara bağlıdır. Ancak bu fikri sermaye, fikri mülkiyetten farklı olarak fikri mülkiyet kanunları vasıtasıyla tescil edilemez, yani korunamaz. Değerinin ölçülmesindeki zorluk, fikri sermayenin fikri mülkiyetin tesciline ilişkin düzenlemenin dışında kalmasına neden olmaktadır.
Öte yandan, fikri mülkiyet, adından da anlaşılacağı gibi, fikri mülkiyet yasalarına göre içinde bulunan tüm maddi olmayan varlıkları içerir. Ticari markalar, patentler, süreçler gibi değer yaklaşımları üretebildiğimiz maddi olmayan duran varlıkların yanı sıra sayısal değeri olan ve zimmete geçirme veya hırsızlık riski olabilecek her şeyden bahsediyoruz.
