Bir ülkenin fiyat düzeyi, o ülkenin mal ve hizmetlerinin fiyatlarının ağırlıklı ortalamasıdır. Kullanılan ağırlıklar genellikle her bir mal veya hizmetin insanların tüketiminde veya ulusal üretimdeki göreli önemi ile ilgilidir.
Fiyat düzeyi, belirli bir zaman diliminde bir ekonomideki mal ve hizmetlerin ortalama değerini yansıtır.
Hesaplama formülü aşağıdaki gibidir:
nerede:
- NP = Dönemdeki fiyat düzeyi.
- Pi = Mal ve hizmet fiyatları (i: 1… n).
- bir, b, … = Ağırlıklar.
- n = Hesaplamaya dahil edilen mal ve hizmetlerin sayısı.
Fiyat düzeyi örneği
Bir ekonominin, aynı tüketim düzeyine sahip yalnızca A ve B malları olduğunu varsayalım. Bunların fiyatları 100 ve 500'dür. O halde fiyat seviyesi: (100 + 500) / 2 = 300'dür.
Şimdi A ve B fiyatlarının bir sonraki dönem 150 ve 600 olarak değiştiğini varsayalım. Fiyat seviyesi 375 olacak. O halde fiyat seviyesinin yükseldiği söylenebilir.
Bir önceki hesaplamada kullanılan ağırlıklar 1'e eşitti. Her mal veya hizmet için farklı ağırlıklar kullanarak ağırlıklı ortalama hesaplamak da mümkündür.
Fiyat seviyesi değişimi
Fiyat düzeyindeki değişiklik, vatandaşların yaşam maliyetindeki değişikliği yansıtmaya çalışır.
Fiyat seviyesi bir süre yükseldiğinde enflasyon, düştüğünde deflasyon olduğu söylenir.
Fiyat seviyesi ile fiyat endeksi arasındaki ilişki
Fiyat endeksi, fiyatlar genel seviyesinin iki zaman dilimi (günlük, aylık vb.) arasındaki hareketini yansıtır. İki fiyat seviyesi arasındaki ilişki veya bölüm olarak hesaplanır ve genellikle yüzde cinsinden ifade edilir. Ana fiyat endeksleri GSYİH deflatörü ve TÜFE'dir.
Fiyat endeksi oluşturmak için bilgilerin zaman zaman güncellenmesi gerektiğini belirtmekte fayda var. Bunun nedeni, tüketici davranışının ve mal ve hizmet arzının zaman içinde değişebilmesidir. Bu nedenle, örneğin, bugün İnternet tüketimi (geniş bant veya diğer ortam) çok büyüktür ve temsili tüketici sepetinde önemli bir unsurdur. Bu, İnternet'in az bilindiği ve neredeyse bir lüks olduğu 21. yüzyıldan önce olmadı.