Bir şirketin, ürün veya hizmetlerinin fiyatını tam rekabet piyasasında var olacak seviyenin üzerinde artırabildiği ve koruyabildiği zaman pazar gücüne sahip olduğu söylenir.
Fiyat artışı nedeniyle talep azalabilir. Bu nedenle, piyasa gücü üretilen (ve satılan) miktarda bir azalmaya yol açabilir. Bu, toplumun refahında bir azalma anlamına gelir.
Piyasa gücü dereceleri
Şirketler farklı seviyelerde pazar gücüne sahip olabilir. En uç durum, tek teklif veren olduğu için ürününün fiyatı üzerinde tam kontrole sahip olan tekeldir.
Ancak, şirketlerin farklılaştırılmış ürünler sattıkları için pazar gücüne sahip oldukları, ancak aynı zamanda diğer firmalardan rekabetle karşı karşıya kaldıkları ara dereceler (tam rekabet tekeli arasında) vardır.
Pazar gücü nasıl ölçülür?
Evrensel olarak kabul edilmiş bir metodoloji yoktur. Önerilen yaklaşımlardan biri, fiyat ve marjinal maliyet arasındaki farkı ölçen Lerner Endeksini kullanmaktır. Ancak, marjinal maliyetler hakkında bilgiye sahip olmak çok zordur, bu nedenle önlem pratikte kolaylıkla kullanılamaz.
Alternatif bir çözüm olarak, marjinal maliyet yerine hareketli ortalama maliyetin kullanılması önerilmiştir. Diğer bir alternatif ölçü ise, fiyatı marjinal maliyetin üzerine çıkarma yeteneği hakkında bazı sinyaller verdiği için, şirketin karşılaştığı talebin fiyat esnekliğidir. Bununla birlikte, esnekliği tahmin etmek, genellikle mevcut olmayan birçok bilgiyi gerektirir.
Pazar gücünün varlığını kolaylaştıran faktörler
Bir şirkete böyle bir güç veren birkaç faktör vardır:
- Giriş engelleri: Yeni şirketlerin pazarda rekabet edebilmek için girmeleri zordur.
- farklılaşma: Firmaların sunduğu ürünler tüketicinin gözünde farklıdır.
- Ölçek ekonomisi: Üretilen miktar arttıkça üretim maliyeti düşer.