Farklı organizasyon şeması türleri vardır. Bunun nedeni, temsil ettikleri organizasyon yapısının ve izlenen hedeflerin çok farklı olabilmesidir. Bu nedenle, en alakalı olanları göreceğiz.
Her şirket bir dünyadır. Hiyerarşik veya otorite yapısını göstermek isteyenler olduğu gibi, bir ana yapıya eklenmiş alanları veya işlevleri göstermek isteyenler de vardır.
Öte yandan, seviyeleri yukarıdan aşağıya veya soldan sağa temsil etmek ilginç olabilir. Dolayısıyla her ihtiyaca uygun bir organizasyon olduğunu söyleyebiliriz.
Amaca göre organizasyon şeması türleri
Bu durumda amaç, takip ettikleri amacı bilmektir. Neyi temsil etmek istediğimizi bilerek, en uygun olanı seçebiliriz.
- Analitik organizasyon şeması. Amaç, şirketin süreçlerini bilmektir. Genellikle izlenecek yönü gösteren oklarla birbirine bağlanan bir dizi kutu ile temsil edilir. Örneğin, bir satınalma işlemi, bir irsaliye kutusu, irsaliye yönetimi, fatura yönetimi ve bunların vadesi geldiğinde ödenmesi için bir ambar fiş kutusundan oluşacaktır.
- Bilgilendirici organizasyon şeması. Bu durumda amaç, organizasyonel bilgileri şirket dışındaki kişilere sunmaktır. Bu tür organizasyon şemaları, genellikle web sayfalarında bulunan büyük şirketlerde yaygındır. Görsel olarak basit olmalıdırlar.
- Matris organizasyon şeması. Bu durumda, farklı alanların veya fonksiyonların bir matris şeklinde bir şekil içinde sunulması aranır. Bir projenin üyeleri genellikle yatay olarak gruplanır ve dikey olarak bağlı oldukları yönler.
- Hiyerarşik organizasyon şeması. Bu tipte önemli olan hiyerarşidir. Bu nedenle, farklı yetki seviyeleri yukarıdan aşağıya yükseltilir. Bir modalite, bu hiyerarşiyi girintiler biçiminde temsil eden skaler organizasyon şemasıdır.
Sunum formuna göre organizasyon şeması türleri
Bu durumda önemli olan bunların nasıl temsil edildiğidir. Böylece amaç bize neyi aradığımızı ve onu görselleştireceğimiz sunumu anlatır. En alakalı olacaktır:
- Dikey organizasyon şeması. İçinde parçalar yukarıdan aşağıya ve hiyerarşik bir şekilde temsil edilir. En büyük otoriteye sahip olanlar en üstte olurdu. Bunların içinde, farklı düzeyler arasında doğrudan yetki ilişkileri (hatları) oluşturan doğrusal organizasyon şemalarını buluyoruz.
- Yatay organizasyon şeması. Bu durumlarda otoriteyi değil, ilişkileri göstermek amaçlanır. Bu nedenle, hepsi aynı hiyerarşik düzeye sahip olacak şekilde soldan sağa sunulurlar.
- Karma organizasyon şeması. Bu, komuta düzeylerini temsil etmek için dikeyin ve her düzeydeki ilişkileri temsil etmek için yatayın avantajlarını birleştirir.
- Dairesel organizasyon şeması. Son olarak, eşmerkezli dairelerle temsil edilen bu tür bir organizasyon şemasına sahibiz. Merkezde genel yön ve çevresinde farklı fonksiyonel yönler olacaktır. Şirketin küresel ve basit bir vizyonunu sağlar.
Ana organizasyon şemalarını öğrendikten sonra, birini seçmek için iki bakış açısıyla yapmanız gerekir. Birincisi ne istediğimizi bilmek, ikincisi ise nasıl istediğimizi bilmek. Hiyerarşi, projeler, işlevler veya ilişkilerle mi ilgileniyoruz? Her iki yönü de öğrendikten sonra, bize en uygun olanı seçmemiz gerekiyor.