Harberger üçgeni, bir mal veya hizmet için piyasaya tekel gücü veya devlet müdahalesinin neden olduğu verimsizliğin veya refah kaybının ağırlığını yansıtır.
Bir ekonomi, bir mal veya hizmet için kendi başına veya serbestçe piyasa dengesini sağlayamadığında, ekonomik verimlilik kaybı yaratır. Fiyatlar tekeller tarafından sabitlendiğinde bir ekonomi serbest dengeye ulaşmaz. Vergiler veya sübvansiyonların yanı sıra, hükümet tarafından belirlenen asgari veya azami fiyatlar ve tarifeler.
Amerikalı ekonomist Arnold Carl Harberger, böyle bir ekonomik verimsizliği gösteren bir grafik tasarladı.
Harberger üçgeninin grafiksel gösterimi
Teoriyi öğretmek için arz eğrisi ve talep eğrisinden oluşan bir diyagram kullanılır.
Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi kırmızı ile gölgelenen bölge üçgen şeklini almaktadır. Tam olarak, bu gölgeli alan "Harberger üçgeni" olarak adlandırılır. Bu isim, ideologu "Arnold Carl Harberger" den kaynaklanmaktadır.
Ekonomik verimsizlik alanının veya yapılmayan borsaların, üst kısmında talep eğrisinin bir bölümü ile sınırlı olduğunu not ediyoruz. Alt kısmında, arz eğrisinin bir bölümü tarafından. Bu sırada sol tarafında düz bir çizgi çizilir. Bu düz çizgi, tekel gücünün doğasına veya hükümet müdahalesinin gücüne bağlıdır.
Grafikte de görüldüğü gibi üçgen iki alt bölgeden oluşmaktadır. (a) bölgesi üretici fazlasını temsil eder ve (b) bölgesi tüketici fazlasını temsil eder. Bunlar birlikte, piyasada gerçekleştirilmeyen bir ekonomik verimsizlik alanı veya borsa olarak adlandırılan şeyi oluşturur.
Harberger üçgeninin pratik uygulamaları
Harberger üçgeni aşağıdaki gibi durumları modellemek için de kullanılabilir:
- tekeller
- Vergi ve sübvansiyonların etkileri
- Fiyatlandırma (maksimum fiyatlar ve minimum fiyatlar)