Orantılı vergi, vergi oranı her zaman aynı olan, vergi matrahından bağımsız olarak her zaman aynı vergi oranının uygulanacağı bir vergi sistemidir. İlerici verginin tam tersidir.
Bu vergi türü, kişilerin gelir düzeyine göre farklılık oluşturmaz. Aşamalı vergilerin aksine, vergi matrahına her zaman aynı yüzde uygulanacaktır. Orantılı vergiler, artan oranlı vergilerden farklı olarak gelirin yeniden dağıtım işlevini yerine getirmez.
Orantılı vergi sınıfları
Orantılı sistemin genellikle kurulduğu vergi türleri şunlardır:
- KDV (Katma Değer Vergisi): Mal ve hizmetlerin tüketimini vergilendirir. Tüm tüketiciler, gelirlerine bakılmaksızın aynı türde vergi ödemek zorunda kalacaklar.
- IS (Kurumlar Vergisi): Şirketlerin, kişilerin veya tüzel kişilerin kazançlarını vergilendirir.
- Emlak Devir Vergisi: Varlık devrinin vergilendirilmesinden sorumludur.
- Belgelenmiş Hukuki İşlemler Vergisi: Kamu işlerinde şekillenen fiillerin vergilendirilmesinden sorumludur.
Orantılı vergiye karşı artan oranlı vergi örneği
Vergiler açısından, artan oranlı vergi ile orantılı vergi arasındaki farkı bilmek esastır. Artan oranlı vergi, vergi oranı vergi mükellefinin gelir düzeyi yükseldikçe artan vergidir. Aksine, orantılı bir vergide, vergi mükellefinin gelirine bakılmaksızın vergi oranı her zaman aynıdır.
Orantılı verginin açık bir örneği Katma Değer Vergisidir. Uygulanacak yüzde sabittir. Bir ürünün fiyatı 200 Euro ise ve vergi oranı %21 ise 42 Euro KDV ödenecektir.
Artan vergilere örnek olarak Kişisel Gelir Vergisini buluyoruz. Bir kişi ne kadar çok kazanırsa, ödemesi gereken vergi türü o kadar yüksek olur. Bir kişi 10.000 avro kazanıyorsa %10'luk bir vergi oranına, 45.000 avroluk bir gelire sahipse %45'lik bir vergi oranına tabi olacaktır.
Doğrudan ve dolaylı vergiler arasındaki fark