İthal ikameci sanayileşme (ISI), bir ülkenin kalkınmasını sağlamak için sahip olduğu hammaddeleri ihraç etmek yerine dönüştürmesi gerektiğini savunan bir ekonomik teoridir. Yani bu düşünce akımına göre Devlet, nihai tüketiciye ulaşan birinci sınıf malların yerli üretimini teşvik etmelidir.
ISI modelinin amacı, ülkeyi doğal kaynaklarının ticarileştirilmesine daha az bağımlı kılmaktır. Bu amaçla, Hükümet vergileri azaltır ve/veya birincil mallara değer katan faaliyetler için finansman sağlar. Örneğin metal işleme veya tekstil sektörüne atıfta bulunuyoruz.
Benzer şekilde, mal ve menşe yerine bağlı olarak, daha yüksek tarifeler veya ithalatta üst sınır gibi kısıtlamalar getirilmelidir.
İthal ikameci sanayileşmenin kökeni
İthal ikameci sanayileşmenin kökeni, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonraki ve İkinci Dünya Savaşı'ndan önceki, yani 1930'lu yıllar.
O dönemde Avrupa ülkeleri yaşadıkları ekonomik kriz nedeniyle Latin Amerika'dan yaptıkları ithalatları azaltmaya başladılar. Bu alımlar her şeyden önce gıda ve diğer hammaddelerdi. Sonuç olarak, yeni kıtaya döviz girişi azaldı.
Bu bağlamda, gelişmekte olan ülkelerde Reel Döviz Oranı (RRI) düştü. Bu, ihracatları için aldıkları ortalama fiyatın, ithalatları için ödenen tarifeye göre düştüğü anlamına gelir. Başka bir deyişle, uluslararası ticaret daha az kar getirmeye başlıyordu.
Bu durumla yüzleşmek için dışa bağımlılığı azaltmanın bir yolu arandı. Birçok Latin Amerika hükümeti, belirli malların ithalatını azaltmak için önlemler aldı ve bunların yerine yerli üretimleri teşvik edildi.
Ancak, beklenen sonuçları göstermeyerek, ISI modeli, uygulandığı ülkelerin çoğunda geçen yüzyılın son yirmi yılında aşamalı olarak terk edildi.
Tipik olarak, bu model imalat sanayileri tarafından uygulandı.
İthal ikameci sanayileşme tedbirleri
İthal ikameci sanayileşme için başlıca önlemler şunlardır:
- Sübvansiyonlar: Devletten belirli faaliyetlere mali destek sağlarlar. Bu sayede kayıplar karşılanmakta ve/veya sektördeki firmalar faaliyetlerini genişletmeye teşvik edilmektedir.
- Engeller: Yerel olarak üretilecek mallara yüksek tarifeler uygulanmaktadır. İthalatta, menşe ülkeye göre bir tavan verilerek limitler belirlenebilir.
- Döviz kuru müdahale etti: Devlet müdahalesi nedeniyle döviz fiyatı yüksek kalırsa, ihracatçılar satışlarından ulusal para birimi cinsinden daha fazla alacaklardır. Aynı şekilde, ithalat daha pahalı hale geldikçe, cesaretleri kırılıyor.
- Planlama: Devlet, hangi sektörlerin kilit öneme sahip olduğuna ve bunları finanse edeceğine ve/veya onlara vergi avantajları sağlayacağına karar verir.
Meksika, Brezilya, Arjantin ve Şili gibi ülkeler bu politikaları esas olarak 1950 ile 1970 yılları arasında uygulamışlardır.
İthal ikameci sanayileşmenin aşamaları
İthal ikameci sanayileşmenin iki aşaması vardır:
- İlk etap: Kişinin ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan tüketim mallarının üretimini teşvik etmekten oluşur. Gıdadan ev aletlerine ve tuvalet malzemelerine kadar uzanan geniş bir kategoriden bahsediyoruz.
- İkinci sahne: Amacı, yüksek teknoloji gibi daha karmaşık endüstrilerin geliştirilmesidir. Ayrıca, diğer mal veya hizmetleri oluşturmak için kullanılan sermaye mallarının üretimi teşvik edilir.