(Pozitif) değişim oranı olarak da bilinen büyüme oranı, zaman içinde iki farklı nokta arasındaki bir değişkendeki pozitif yüzde değişimdir.
Ekonomik değişkenler sürekli değişmektedir ve bu nedenle, bu varyasyonları nicelleştirmemize izin veren araçlara sahip olmak esastır. Örneğin 3 yıl önce gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) 100 iken şimdi 120 ise %20 değişmiştir. Artış (20) 100'ün %20'si olduğundan.
Büyüme oranından olumlu anlamda bahsediyoruz çünkü olumsuz anlamda olsaydı düşüş oranından bahsederdik. Genel terim, dönem için değişim oranıdır.
Büyüme hızının birçok çeşidi vardır. Örneğin, aylık büyüme oranı veya kümülatif yıllık oran. Her iki oran da bir değişkenin varyasyonunu farklı bir şekilde açıklar ve bu nedenle de farklı yorumlara sahiptir.
GSYİH değişim oranıBüyüme oranları türleri
Ana varyasyon oranları aşağıda gösterilmiştir:
- Dönem için büyüme oranı: Bir değişkenin iki tarih arasındaki toplam değişimini yüzde olarak ifade eder. Dönemlerin zamansallığı kayıtsızdır. Yani "dönemin" etiketini koymak yerine "ayın", "son 30 günün" veya "son iki yılın" etiketini ekleyebiliriz. Bunu hesaplamanın yolu aşağıdaki gibidir:
- Kümülatif varyasyon oranı: İki tarih arasındaki her bir alt dönem için birikmiş ortalama değişimi yüzde olarak ifade eder. Ancak, toplam değişimi ifade eden dönemin değişim oranından farklı olarak, birikmiş değişim oranı, iki tarih boyunca alt dönemlere göre ne kadar değiştiğini ifade eder. Örneğin, bir değişkenin son iki yılda ortalama olarak her ay ne kadar büyüdüğünü veya azaldığını açıklar.
Ne tür bir oran kullanmalıyız?
Bu, analiz etmek istediğimiz değişkenin türüne veya gerçekleştireceğimiz analizin türüne bağlı olacaktır. Normalde dönem değişim oranı bir yıldan kısa dönemler için kullanılır, çünkü bu dönemde bileşik faizin iki değişken arasında fark yaratması için genellikle zaman yoktur. Yüzde olarak çok küçük farklılıklar gösteren değişkenler için de yaygın olarak kullanılır.
Buna karşılık, kümülatif değişim oranı genellikle iki değişkenin uzun vadeli gelişimini karşılaştırmak için kullanılır. Yüzde olarak daha büyük varyasyonlar sunan değişkenler için olduğu gibi.
Her iki durumda da sonuç aynıdır. Yani her dönem için birikmiş değişim oranının uygulanması sonucu, dönemin değişim oranının nihai sonucunu verir.
Büyüme oranı örneği
Daha sonra bu farkı göstermek için bir örnek göstereceğiz.
| Yıl | GSYİH |
|---|---|
| 1 | 1.116 |
| 2 | 1.079 |
| 3 | 1.080 |
| 4 | 1.070 |
| 5 | 1.039 |
| 6 | 1.025 |
| 7 | 1.052 |
| 8 | 1.122 |
| 9 | 1.160 |
| 10 | 1.201 |
Yukarıdaki tablodaki birimler dolar cinsinden ölçülmüştür.
1. yıl ile 10. yıl arasındaki değişimi bilmek istiyorsak, dönem için değişim oranının %7.62 olduğunu elde edeceğiz. Yani değişken son 10 yılda toplam %7,62 büyümüştür. Birikmiş değişim oranını hesaplarsak bize %0.737 gibi bir rakam sunuyor.
Bu, %7,62'lik bir nihai büyümeye sahip olmak için değişkenin her yıl %0,737 büyümesi gerektiği anlamına gelir. Birikmiş değişim oranını 10 yıl ile çarparsak sonuç %7.37 olur.
Neden %0,25'lik bir fark var? Çünkü 1.116'nın (1. yıl) %0.737'si, 1.192,2'nin (yıllık değişim oranı uygulandığında 9. yıl) %0.737'si ile aynı değildir. Bu nedenle, daha önce de söylediğimiz gibi, varyasyonlar ne kadar büyükse, o hesaplamada o kadar fazla fark olacaktır. Sonuç olarak, her dönem için değişim oranlarını ekleyerek dönem için değişim oranını hesaplamak bir hatadır.