Sübjektif değer teorisi, bir malın değerinin beklenen faydasına göre belirlendiğini belirten bir ekonomik teoridir.
Bu teori, mal ve hizmetlerin değerinin araştırılmasına odaklanır. Bunu yapmak için, ürünün değerinin davacının ona atfettiği önem tarafından belirlendiğini tespit eder.
Zamanla değer hakkında çeşitli teoriler olmuştur. Sübjektif değer teorisi, emek değer teorisi gibi, bir malın değerini, onu üretmek için gereken işe ve onun özelliklerine dayanarak belirleyen diğerlerine karşıdır.
Sübjektif değer teorisinin kökeni
Bir malın değerinin öznel olduğu, yüzyıllardır analiz edilen bir şeydir, Platon (Euthydemus'ta) ve Aristoteles bundan bahsetmiştir. Seneca, Aristoteles'i başka sözcüklerle ifade ederek, ünlü Latince "res tantum valet quantum vendit potest" deyimini türetti; bu, bir şeyin alabileceğiniz kadar değerli olduğu anlamına gelir, yani bir şeyin değeri, başka bir kişinin ödemeye istekli olduğu şeydir.
Nicholas Copernicus, John Locke veya Adam Smith, suyun elmastan daha faydalı ve gerekli olmasına rağmen piyasada daha düşük bir fiyata sahip olmasının nedenini açıklamaya çalışan değer paradoksu hakkında konuştular.
Bununla birlikte, 19. yüzyılın ortalarında ekonomistler Carl Menger, William Stanley Jevons ve León Walras tarafından icat edilen öznel değer teorisinin bir teori olarak formüle edilmesi 19. yüzyıla kadar değildi. Bu teorinin Avusturya Okulu'nun temel direklerinden biri olmasının nedeni budur.
teori hipotezi
Bu anlamda, bu teorinin hipotezi, belirli bir malın değerinin, diğer teorilerden farklı olarak, sahip olduğu özellikler tarafından belirlenmediğini savunur. Ayrıca, ortaya atılan hipoteze göre, söz konusu malı üretmek için gereken çalışma tarafından belirlenmeyecektir. Yazarları, bir malın değerinin beklenen fayda olarak bilinen şey tarafından belirlendiğini öne sürdüler; ya da davacının söz konusu mala verdiği önem olarak tanımlayabileceğimiz şey.
Bu şekilde, öznel değer teorisi, bir malın, mülkü, takdirlerine göre ona daha büyük bir fayda sağlayan başka bir kişiye devretmek gibi basit bir gerçekle değer üretebileceğini tanımlar. Bu, yeni sahibinin beklenen faydası onun için daha büyük bir değer sunduğundan, söz konusu mülkün yeniden değer kazanmasına neden olacak değişikliklere uğramasına gerek yoktur. Böylece iktisatçıların değer ve fiyat arasında kurdukları ikilem gibi iktisatta tarihsel tartışmalar yeniden açılmış olur.
Bireyler, teorinin yansıttığı gibi, bir mal için azalan tatmin seviyeleri gösterirler. Başka bir deyişle, bir ürün ne kadar az bulunursa, o kadar değerli olacaktır ve bunun tersi de geçerlidir.
Aynı şekilde, serbest piyasalarda piyasa dengesinin, bazı ihtiyaçlara diğerlerinden daha fazla değer veren bazı başvuru sahiplerinin gereksinimleri tarafından kurulduğuna dikkat edilmelidir.
Bu doğrultuda, David Ricardo, farklı fayda ve kullanım değeri düzeylerinin olduğunu tespit etti. Ayrıca, bunların piyasa değeri olarak adlandırdığı değerle etkin bir şekilde ilişkili olmadığını tespit etti. Aynı şekilde Menger, bu marjinal faydanın üretime de yansıdığını belirterek teoriyi tamamlamıştır. Bu anlamda, maaş kazanma yeteneği, işverenler için yaptıkları işin değeri ile belirlendi ve yaşam maliyetlerine göre değil.
Teorinin eleştirileri
Pek çoğu, öznel değer teorisini sert bir şekilde eleştiren ekonomistlerdir. Bunlar arasında, Marksist ana akım iktisatçılar, Marx'ın değeri gibi başka bir dizi teoriyi düşündükleri ve esas olarak Menger tarafından desteklenen öznel değer teorisinin ampirik geçerliliği olmadığını iddia ettikleri için. Bunun için, iddialarının inandırıcı görünmesine rağmen, onu destekleyecek yeterli bilimsel desteğe sahip olmadığını düşünüyorlar.
Başlıca eleştiriler arasında Menger'in fazla bireyci düşünceye sahip olması yer almaktadır. Ancak fiyat dediğimizde birden fazla tarafın müdahale ettiği bir mekanizmadan bahsediyoruz. Bu nedenle, davacı tarafından verilen değer daha düşük olmasına rağmen, talep ve teklif sahibinin kendi çalışma yapısı, söz konusu değerin bir kısmını oluşturmaktadır.
Öte yandan, diğer iktisatçılar, adından da anlaşılacağı gibi, öznel değer teorisini öznel olarak tanımlarlar. Bunu yapmak için fiyatların objektif olması gereğini ortaya koyarlar, çünkü bir işlemin gerçekleşmesi için gerekli olmasının yanı sıra ampirik çalışmaların yapılması da gereklidir.
Karl Marx'ın değer teorisiKlasik ekonomide değer teorisi