Bilimsel sosyalizm, yüzyıllar boyunca sosyoekonomik tarihin incelenmesine ve tezlerinin kapitalizme karşı uygulanmasına dayanan, esas olarak biçimsel yapısı ile karakterize edilen bir sosyalist düşünce dalıdır.
Bilimsel sosyalizm, diğerlerinin yanı sıra Karl Marx ve Friedrich Engels tarafından öne sürülen hipotezlerle ortaya çıkmasının ardından, sınıf mücadelesini eşitlikçi ve adil bir toplum için gerekli bir unsur olarak gören sosyalizm tipi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Engels, tarihsel materyalizme dayanan sosyalizmi ve daha çok ütopik düşünceye odaklanan diğer akımların toplumlarında zaman içinde ekonominin incelenmesini ayırt etmek amacıyla özellikle bu mezhebin yazarıydı.
Marksizm genellikle birinci tiple özdeşleştirilir. En seçkin tezlerini incelemek için teorik, bilimsel ve öncelikle akademik bir metodoloji kullanır. Felsefe, hukuk ya da ekonomi gibi alanlar bu akımın teorik yaklaşımlarına cevap vermiştir.
Sosyalist düşüncenin kökeninde, özellikle ütopik veya idealist sosyalizm akımları sayesinde, bireyin kapitalizmin yayılmasına karşı mücadelesi net bir öncelik değildi.
Diyalektik materyalizmBilimsel sosyalizm olma nedeni
Marx ve Engels, sosyalizmin yolunun bir toplumdaki sınıfların ortadan kaldırılması gerektiğini tanımladılar. İnsanlık tarihinin bunu gösterdiğini ve fikir ve yayınlarıyla sosyalist düşüncenin büyük bölümünü şekillendirdiğini doğruladılar. Bilimsel sosyalizm, resmi, akademik ve bilimsel olarak düzenlenmiş olarak doğdu.
Başka bir deyişle, bilimsel sosyalizm, yukarıda belirtilen formalizasyonu nedeniyle farklı sosyal ve politik bağlamlara en uygulanabilir sosyalizm olarak anlaşılmaktadır. Yani halkların davranışlarına dayanır ve küreselleşme, sanayileşme veya kapitalizm gibi olguların etkisini inceler.
Bilimsel sosyalizmin özellikleri
Bilimsel sosyalizmin en önemli özellikleri şu şekilde özetlenebilir:
- Üretim araçlarının devletleştirilmesi.
- Sınıflı toplumu bastırın.
- Aşamalı vergi sistemi.
- Miras hakkının kaldırılması.
- Finansal aracıların merkezileştirilmesi ve millileştirilmesi (kamu bankacılığı).
- Devlet tarafından ücretsiz halk eğitimi
- İşçiler bunu kendi ihtiyaç ve imkânlarına göre yapacaklardır.
- İşveren için herhangi bir sermaye kazancı olmayacak ve bu nedenle her işçiye yarattıkları değere göre, ancak her zaman eşit standartlarda ödeme yapılacaktır.
Bilimsel sosyalizmin, özel mülkiyetin bütünüyle ortadan kaldırılmasını önermediğini belirtmekte fayda var. Aslında önerdiği şey, sömürüyü ortadan kaldırmak amacıyla üretim araçlarındaki özel mülkiyetin ortadan kaldırılmasıdır.
Bilimsel sosyalizm ile ütopik sosyalizm arasındaki farklar
Yukarıda bahsedildiği gibi, bilimsel sosyalizm, sınıf mücadelesi ve daha eşitlikçi ve adil bir toplum elde edilmesi tezini eyleme geçirerek, sosyoekonomik gerçekliğe yaklaşımlarını teorileştirmeye ve ardından uygulamaya çalışır.
Yani asıl amaç, idealizm düzleminden uzaklaşmak ve mümkün olan en adil duruma ve proletarya diktatörlüğünün nihai başarısı ile bir yol bulmaktı.
Buna karşılık, ütopik sosyalizm, adına yakışır şekilde, çok daha teorik ve idealize edilmiş bir harita sunar. Her şeyin mükemmel olduğu bir sosyalizm. Ancak bazı yazarlar, bilimsel sosyalizmin bir ütopyayı da varsaydığını doğrulamaktadır. Her ne kadar Marx'ın metinlerinin topladığı gibi, fikir, sosyalizmden ütopik olan her şeyi bastırarak onu ekonomik ve sosyal gerçekliğe uygulanabilir bir şeye dönüştürmektir.