Bütçe hukuku, mali hukukun bir dalıdır ve devlet bütçelerinin hazırlanması, onaylanması ve uygulanmasından sorumlu olan bir dizi normu oluşturur.
Bu hakkın temel amacı, devlet bütçelerinin onaylanmasıdır. Bütçe, ekonomik ve mali planlaması için her Devlet için bir gerekliliktir.
Bu ekonomik plan, vatandaşların ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağını, kamu gelirlerinin nasıl kullanılacağını ve giderlerin tahmin edilmesini sağlar.
Bütçe kanununun özellikleri
Bu hakkın temel özellikleri şunlardır:
- Kamu gelir ve giderlerinin bir tahminini içerir.
- Bunu yapan yürütme organıdır.
- Yıllık bir ekonomik plandır.
- Onaylanan bütçe, doğası gereği normatiftir. Yani bütçe kanununun sonucu bütçe kanunudur.
- Yasama gücünün yürütme gücü üzerindeki kontrolünün bir tezahürüdür.
- Bu bütçelerin onaylanması zorunludur, çünkü bir kanunda yer almayan hiçbir Kamu İdaresi harcama yapamaz veya gelir elde edemez.
- Gelir, yasal etkisi olmayan bir muhasebe tahminidir.
- Bütçede yer alan giderlerin üç işlevi vardır: kamu yönetimine ödeme yapma yetkisi verir, tutarı sınırlar ve bu giderin hedefini belirler.
Bütçe hukuku ilkeleri
Bütçe yasasını düzenleyen ilkeler şunlardır:
- Rekabet ilkesi: Bu ilke, hangi kamu güçlerinin devlet bütçesini hazırlama, onaylama ve yürütme yetkisine sahip olduğunu belirler. Yürütme organı bütçeleri hazırlamalı, ancak yasama organı bunların gözden geçirilmesini ve incelenmesini sağlamalıdır.
- Birlik ilkesi: Birlik ilkesi, bir Devletin kamu kesiminin gider ve gelirlerinin tek bir norm veya belgede bir arada bulunması ihtiyacını ifade eder. Bu nedenle, bunun için bir yasa çıkarılır.
- Bütçe evrenselliği ilkesi: Bu ilke, bu kanunun, aralarında mahsup edilebilecek olsa bile, tüm gider ve gelirler için öngördüğü yükümlülüğü oluşturmaktadır. Hepsi yansıtılmış görünmelidir.
- Bütçe geliri ilkesi: Bu bütçelerin geliştirilmesi ve yürürlüğe girmesi için sınırlı bir süre belirlenmiş olup, bu süre bir yıldır.
- Geçici uzmanlık ilkesi: Planlanan giderler, onaylandıkları mali yılda gerçekleştirilmelidir.
- Bütçe istikrar ilkesi: Amacı, bütçe sürdürülebilirliğini, yani tüm kamu idarelerinin finansal sürdürülebilirlik ile hareket etmesini sağlamaktır. Bu, optimal bir açık ve borçluluk seviyesinin korunması gerektiği anlamına gelir.
- Şeffaflık ilkesi: Bütçe, harcamaların varış yeri ve gelir kaynağındaki şeffaflık gerekliliklerine uygun olarak hesap verebilirlik açısından Sayıştay veya yetkili organ tarafından incelenecektir.