Kıtlık, bir mal veya hizmetin geçici olarak yokluğundan kaynaklanan bir piyasa dengesizliğidir.
Bu, teklif edilen miktarlar talep edilen miktarlara kıyasla yetersiz olduğunda üretilir. Piyasa kendini düzenlediği için zamanla doğal olarak yok olma eğilimindedir. Arz ve talep arasında serbest ticaret sistemine sahip olmayan ekonomilerde kıtlık sorunları daha sık görülür.
Kıtlık nedenleri
Herhangi bir pazarda (diğerlerinin yanı sıra gıda, sağlık, tekstil) kıtlık olabilir. Buna neden olabilecek faktörler şunlardır:
- Fiyat kontrolleri: Hükümet, piyasa fiyatından daha düşük bir fiyat belirleyerek ekonominin fiyat sistemini değiştirir.
- Talep artışı: Bir ürüne olan talepte beklenmedik bir artış. Örneğin, gelirdeki bir artıştan elde edilir.
- Arz azalması: Üreticiler tarafından tedarik edilen miktarda beklenmedik bir azalma. Örneğin, gıda mahsullerine zarar vermek için.
Stoksuz kalmanın etkileri
Kıtlıkların geçici etkileri vardır, sistematik hale geldiklerinde kıtlığa yol açarlar. Sebep olduğu olumsuz etkilerden bazıları şunlardır:
- Kara borsalar: Maliyeti daha yüksek ürünlere ulaşılan piyasalardır.
- Rasyonlama: Bir mal veya hizmetin elde edilmesi için sınırlamaların getirilmesi.
- Zorunlu tasarruf: Bir mal veya hizmetin elde edilememesi.
Stok dışı örnek
10 kişinin yaşadığı ve tek bir süt tedarikçisinin bulunduğu bir topluluk düşünelim. Ocak ayı boyunca süt üreticisi, geçici bir sorun nedeniyle sadece 5 litre süt üretebildi. Bununla birlikte, topluluk talebi, kişi başına ayda bir litre olmak üzere 10 litredir. Bu nedenle piyasada bir dengesizlik yaratılarak toplumda 5 litre süt sıkıntısı yaşanmaktadır. Piyasadaki bu değişim, sütü almak için daha yüksek bir fiyat ödemeye razı olacak tüketiciler için sütün fiyatının yükselmesine neden olacaktır.
Sorun devam ederse, piyasa dengesizlikleri daha da kötüleşir. Ancak, üretici iyileşebilir veya bölge sakinleri harici bir tedarikçi bulabilir.