GATT (Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması) veya Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması, 1947'de imzalanan ticaretle ilgili büyük bir uluslararası anlaşmadır. Ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına dayalı olarak GATT, serbest ticareti teşvik etmek amacıyla oluşturulmuştur. dünya çapında ekonomik büyümeyi teşvik etmek.
1947'de imzalanmasına rağmen, GATT'ın yürürlüğe girmesi 1948'e kadar sürdü. Amacı, serbest ticareti teşvik ederek, tarifeler gibi ticaretin önündeki engelleri azaltarak ve ortadan kaldırarak ekonomik refahı sağlamaktı. Bu gibi iddialı hedeflere ulaşmak için GATT, yalnızca tarifeleri ve ticaretin önündeki diğer engelleri azaltmayı değil, aynı zamanda tüm ürünlere aynı muameleyi uygulamayı taahhüt etti.
GATT'ın Kökeni
1944'te imzalanan Bretton Woods anlaşmalarının sona ermesi ve ardından İkinci Dünya Savaşı ile IMF ve Dünya Bankası kuruldu. Ancak dünya ekonomisinin yeni tasarımını tamamlamak için bir anlaşmaya ihtiyaç vardı. Havana'da gerçekleşen Birleşmiş Milletler Ticaret ve İstihdam Konferansı'nın hararetiyle 1947'de Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) işte böyle ortaya çıktı.
GATT ve turlarında varılan anlaşmalar
GATT zaman içinde gelişti ve içeriği farklı turlarda müzakere edildi. Birbirini izleyen turlarda alınan önlemler aşağıda detaylandırılmıştır:
- İlk beş turda tarife seviyesinin düşürülmesine karar verildi. Bu şekilde, bir ürüne uygulanan herhangi bir tarife indirimi, GATT'ı imzalayan tüm ülkelere anında uygulandı.
- Kennedy ve Tokyo turları, tarife dışı engellerin ortadan kaldırılmasını ele aldı. Bu anlamda, normal değerinin altında mal satışı veya dampingi ile mücadeleye yönelik tedbirler alınmıştır. Benzer şekilde, ulusal sanayilere verilen sübvansiyonların ve ithalatın önündeki teknik engeller gibi diğer engellerin kaldırılması savunulmuştur.
- Uruguay Turunun özellikle zor olduğunu belirtmek gerekir. Dolayısıyla 1986'da başladı ve 1994'e kadar sürdü. DTÖ (Dünya Ticaret Örgütü) tam da bu turun koruması altında doğdu. Bütün bunlara, fikri mülkiyetin de ele alındığını unutmadan, anlaşmanın tekstil ve gıda gibi ürünleri kapsadığını eklemeliyiz. Son olarak, anlaşmayı imzalayan devletler arasında yaşanabilecek olası ticari uyuşmazlıkların çözümü için bir mekanizmanın oluşturulduğuna dikkat edilmelidir.
GATT yapısı
İç organizasyonu ile ilgili olarak, GATT aşağıdaki şekilde uyumludur:
- Akit Taraflar Meclisi, yetki veya karar verme yetkisine sahip olan kurumdur. Anlaşmaya varmak için oyların üçte ikisine ulaşılması gerekecek.
- Farklı devletler, ticaret bakanları aracılığıyla Konsey'de temsil edilir. Ancak, oy kullanma hakları olmasına rağmen, kararlarının Meclis'in onayını almış olması gerekir.
- Komiteler tarım, sanayi, ticaret ve kalkınma, ithalat kotaları ve ticaret müzakereleri gibi farklı konuları ele alacak.
- Çalışma grupları, GATT'ın karşı karşıya olduğu ticaretle ilgili her türlü sorunu derinlemesine incelemekle görevlendirilecektir.
Sözleşmeyi düzenleyen ilkeler
Serbest ticareti teşvik eden büyük bir uluslararası anlaşma olarak, GATT'a ilham veren veya onu yöneten ilkeler şunlardır:
- Ayrımcılık yapmama: Menşe yeri veya varış yeri ne olursa olsun tüm mallar için aynı muamele. Ayrımcılık yapmama ilkesinin iki temel dayanağa dayandığını belirtmek gerekir.
- En Sevilen Ülke Cümlesi: Bir ülkeye tanınan herhangi bir tarife indirimi veya ticari avantaj, anlaşmayı imzalayan diğer ülkeler için de geçerlidir.
- Ulusal tedavi: Ülkeden ürün alımını teşvik etmek için yabancı ürünleri daha pahalı hale getiren herhangi bir ücretlendirme türü tespit etmek mümkün değildir.
- Mütekabiliyet: GATT kapsamında başka bir ülkeye tarife indirimi yapılırsa veya ticaret avantajı sağlanırsa, bu konuların karşılıklı olarak ele alınması gerekir.
- Açık pazar ve adil rekabet: Bu, dampingle mücadele ederken veya normal kabul edilen seviyelerden daha düşük fiyatlarla mal satarken, ulusal şirketlere her türlü sübvansiyonun kaldırılması anlamına gelir.
