Tobin vergisi, temel amacı spekülatif olguya caydırıcılık sağlamak olan belirli finansal işlemler üzerindeki vergiye halk dilinde verilen isimdir.
Ekonomide Nobel Ödülü sahibi James Tobin tarafından geliştirilen bir kavramdır. Tobin bu vergiyi 1970'lerde "Doğu Ekonomi Dergisi'nde uluslararası para reformu için bir teklif" adlı yayını aracılığıyla sundu. Temelde Keynesçiliğe dayanan bu kavram, sermaye akımlarının % 0,5 oranında vergilendirilmesini önererek spekülatif tutumları caydırdı.
Tobin vergisi, mevcut ekonomik tartışmalarda çok tekrarlanan bir kavramdır. Bu, yaratılmasından birkaç on yıl sonra, son yıllarda küreselleşme karşıtı hareketin referans fikri haline geldi.
Küreselleşme karşıtı teorisyenler, finansal işlemlere vergi koyarak, küresel olarak daha iyi, daha adil ve daha verimli bir servet dağılımının sağlanacağını savunuyorlar. 2002'deki ölümünden önce, yazar kendini bu konumdan uzaklaştırdı ve kendisini serbest ticaretin sıkı bir savunucusu olarak haklı çıkardı.
Tobin vergisini uygulamanın faydaları
Tobin vergisinin başlıca faydaları:
- Daha az gelişmiş bölgelere gidebilen hükümetlerin ve ekonomik kurumların elinde daha yüksek gelir düzeyi.
- Ülkelerin borçlarının azaltılmasında banka ve finans kuruluşlarının işbirliği.
- Mali sistemin daha fazla istikrarına katkıda bulunmak, yoksul ülkelere karşı daha fazla dayanışmaya dönüştürülebilir ve ulusüstü denetim kuruluşlarının denetimi.
Kuzey Amerikalı yazar, özellikle kısa vadede sermaye akışlarını etkilemek isteyen, ulusal sınırların ötesine geçen ve farklı para birimleri veya para birimleri arasındaki her işlem veya finansal işlem için bir vergi koymayı önerdi. Bu şekilde döviz kurlarının neden olduğu dalgalanmalardan yararlananların daha büyük bir kâr veya menfaatin varlığını engellemeye veya engellemeye çalıştı.
Modelin son zamanlardaki revizyonları ile kavram, hisse senetleri, tahviller veya borçlanma senetleri gibi diğer varlıklara da genişletilmiştir.
Tobin vergisine yönelik eleştiriler
Tobin vergisine yönelik başlıca eleştiriler arasında şunlar yer almaktadır:
- Spekülatif ve spekülatif olmayan sermaye hareketleri arasında ayrım yapmak o kadar kolay değildir. Spekülatörler, vergi cennetleri gibi sermayelerini kaçırmak ve dönüştürmek için mekanizmalar geliştirebilirler.
- Bu oran ülkelerin çoğu veya tamamı tarafından uygulanmıyorsa çalışmaz. Çünkü spekülatörler operasyonları için her zaman bir yerde sığınak bulurlar.
- Yoksullukla mücadelede, böyle bir önlem, diğer kalkınma ve büyüme önlemleriyle desteklenip desteklendiğinde yetersiz kalacaktır. Özellikle gezegenin en muhtaç bölgelerinde.
- Vergilerdeki artış nedeniyle yatırımları bile caydırabilir.