Siyasi ideoloji, etrafımızdaki dünyanın nasıl olması gerektiğini tanımlayan bir dizi varsayım, değer ve fikirdir.
İdeolojiler ahlaki değerlerden, ilkelerden ve inançlardan oluşur. Bu değerler ve inançlar tamamen kazanılır ve bunu birincil sosyalleşme (aile), hareketlilik ve ikincil sosyalleşme (okul, medya vb.) sırasında yaparız.
Bu nedenle, hayatımızın ilk yıllarında ideolojimizi şekillendireceğiz, ancak çoğu durumda hareketsiz değildir ve yıllar içinde ve kişisel veya profesyonel deneyimlerin tecrübesiyle değişebilir. Çevreyi gördüğümüz mercekler, aldığımız her haber ya da tanık olduğumuz olay, öyle ya da böyle gördüğümüz olarak da tanımlanabilir.
Sonsuz ideolojiler var, bunlar hepimizin bildiği basit sol-sağ ekseninde veya onları sınıflandıran değişkenlerin biraz daha karmaşık ve titiz olduğu daha fazla boyutlu başka eksenlerde yer alabilir.
Bunları sınıflandırmak için neden yeni yollar bulması gerekiyor? Çünkü ideolojilerde birbirinden çok farklı birçok ortak yön vardır. Örneğin, hem totaliterlik hem de ilerlemecilik, devletin ekonomiye müdahalesini savunur, ancak kişisel özgürlükler açısından tamamen farklıdırlar.
Siyasi ideolojilerin kökeni
İdeolojiler olarak siyasi sağ ve solun kökeni, Avrupa'yı değiştirecek devrimin başlayacağı Mayıs 1789'da yapılan Fransız meclisinde bulunabilir. Mecliste oylar zümreler tarafından yapıldı: soyluların oyu, din adamlarının oyu ve üçüncü zümrenin, yani sıradan insanların oyu. Ve her mülk aynı sayıda insandan oluşuyordu. Geçen yıl üçüncü mülkün temsilini ikiye katlamasına izin verildi.
Mayıs 1789'daki bu mecliste, sıradan halk oyların zümreye değil, oylamaya göre olmasını istedi ve böylece mutlak çoğunluk elde etti. Ancak soylular ve din adamları, dilekçeyi iptal ederek karşı oy kullandı. O gün, üçüncü mülk başkanın soluna, soylular ve din adamları sağına oturdu.
Oradan sağ, muhafazakarlar, statükonun savunucuları ve sol, Cumhuriyetçilerin özgürlük ve ilerleme savunucuları olarak tanımlanır. Değişen zaman ile, bir burjuva tüccar sol çerçeve içinde çerçevelendiğinden beri ve birkaç yıl boyunca daha çok siyasi sağ içinde çerçevelendi.
Sol - sağ eksen
| AYRILDI | SAĞ |
|---|---|
| anti-emperyalizm | Ordu (pozitif) |
| Ordu (negatif) | Özgürlük ve insan hakları |
| Barış | Anayasacılık (pozitif) |
| Enternasyonalizm (pozitif) | siyasi otorite |
| Demokrasi | serbest piyasa ekonomisi |
| Devlet düzenlemesi | Ekonomik teşvikler |
| Planlanmış ekonomi | Korumacılık (olumsuz) |
| Korumacılık (olumlu) | Ortodoks ekonomi |
| kontrollü ekonomi | Sınırlı refah devleti |
| millileştirme | Ulusal yaşam tarzı |
| Sosyal devletin genişlemesi | Geleneksel ahlak (olumlu) |
| Eğitim genişlemesi | Yasa |
| İşçi hakları (olumlu) | İşçi grupları (pozitif) |
Bu tabloda, solda veya sağda yer almasına göre birçok kategorisi olan önermeler ve çağrışımlar iyi bir şekilde temsil edilmektedir. Bazı kategorileri açıklamadan önce, solda veya sağda olmanın ilişkili fikirlerin tüm paketini almak anlamına gelmediğini açıkça belirtmek gerekir. Her insan farklıdır ve bir ideoloji ile özdeşleşseler bile, onun kapsadığı bazı fikirlere ilişkin kendi algılarına sahip olacaktır.
Kategorilerden herhangi birini geliştirmek için, karşılaştırmayı daha da kolaylaştırmak için doğrudan birbirine bakanları seçtik. Ordu, askeri çatışmalar kadar hukuk ve düzen ile de ilgili bir kurumdur, bu nedenle sol daha pasifist eğilimlere sahip olma eğilimindedir ve silahlı kuvvetlere karşı daha isteksizdir. Öte yandan, sağ, daha iyi bir uluslararası konum ve bölgenin savunmasını tahmin etme eğilimindedir. Sağ, ekonomik verimlilik nedenleriyle bu hizmetlerin özel olmasını savunurken, refah devletinin giderek daha fazla hizmeti kapsaması tipik bir sol ideolojidir.
Nolan diyagramı
Bahsettiğimiz gibi, geleneksel eksen ve fikirlerin sadece iki kategoriye ayrılması, ideolojilerin nüanslarını algılamamıza izin vermeyen bir şeydir. Örneğin faşizm demokratik olmayan totaliter bir ideolojidir, geleneksel olarak sağla, daha spesifik olarak aşırı sağla özdeşleştirilir.
Ancak, sağcı olarak da sınıflandırılan birçok demokratik partide hüküm süren liberal muhafazakarlıkla çok az ya da hiç ilgisi yoktur. Bu nedenle, diğer değişkenler aracılığıyla bu farklılıkları yakalamamıza izin veren Nolan diyagramı gibi sınıflandırmalar gereklidir.
Diyagram, bir eksende ekonomik özgürlük ve diğerinde kişisel özgürlük olmak üzere iki değişkenin kullanımına dayanmaktadır. Beş büyük ideolojide, demokratik olmayanların altında, liberalizmin üstünde, solda ilerlemecilikte, sağda muhafazakarlıkta ve ortada daha az ideolojik yük ile merkezde siyaset kurulunu bırakmak.
- Totalitarizmde her iki özgürlük de tamamen küçültülür veya ortadan kaldırılır.
- Muhafazakarlık ekonomik özgürlükten yanadır, ancak kişisel özgürlükten pek değil.
- İlerlemecilik tam tersini, yüksek derecede kişisel özgürlüğü, ekonomik özgürlüğü değil.
- Ve her iki özgürlüğün de yüksek derecesi için liberalizm.
Bir kişinin veya partinin ideolojisindeki özgürlük derecesine göre her eksenden dik bir çizgi çekilecek ve kesiştikleri nokta ideolojilerini tanımlayacaktır. Örneğin, geleneksel sağ ve sol, hem kişisel özgürlük hem de ekonomik özgürlükten yana olan kişi ve partileri planlarının dışında bırakır. Ancak, diyagramda liberal konumu işgal edeceklerdi.
Şimdi belirtmek gerekir ki her tablonun içinde de ayrımlar vardır ve farklı ideolojiler bir arada bulunur:
- totaliterlik → Nazizm ve komünizm.
- muhafazakarlık → Muhafazakar sağ ve liberal sağ.
- ilerlemecilik → Demokratik sosyalizm ve sosyal demokrasi.
- Liberalizm → Anarşizm ve anarko-kapitalizm.