Sahte haberler günün konusu ve aralarında ayrım yapmak önemlidir, çünkü bunu yapmamak kullanıcılarda çok fazla yanlış bilgi üretebilir, bu da ana hedeflerinden biridir.
Yeni teknolojilerin ve internetin devrimi toplumu büyük ölçüde etkiledi. İnsanlar sürekli olarak dijital medyaya bağlanmakta, farklı platformlarda varlık göstermekte ve tüm bu destekler dünya çapında danışma ve bilgilendirme işlevi görmektedir.
Enformasyonun dolaysızlığından, sosyal ağlar üzerinden akan sürekli haber üretiminden ve giderek yaygınlaşan ve ayırt edilmesi zorlaşan sözde sahte haberlerin bir anda yayılmasından bahsediyoruz.
Ayrıca, kullanıcılar artık aldıkları bilgiler için vergiye tabi değildir. Yıllar içinde değişen bir şey varsa, o da dijital platformların, sosyal ağların bu bilgiler üzerinde sürekli etkileşime izin vermesidir. Artık bir kişi haberi paylaşabilir, yorum yapabilir ve verdiği yaygınlık sayesinde ün kazandırabilir.
Doğru olup olmadığına bakılmaksızın, bu süreç üretilir ve bu nedenle çevrimiçi dünyada orman yangını gibi yayılmaya başlar.
Dünya çapında bilinen bir terim olan yalan haber, 2016 yılında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump'ın çeşitli medya kuruluşlarını yayınladıkları bilgilerin yanlış olduğu suçlamasıyla kullanmaya başlamasıyla popüler hale geldi.
Bunun sonucunda yalan haberler, 2. Dünya Savaşı'ndan beri bilinmesine rağmen çok büyük bir artış gösterdi. Hiçbir sektör, özellikle siyasi alan veya ünlülerin kişisel yaşamları bunlardan kurtulmaz.
Sahte haber örnekleri
İşte sahte haberler söz konusu olduğunda ortaya çıkan en çarpıcı örneklerden bazıları:
- Donald Trump'ın bahsettiği ve İsveç'te meydana geldiği iddia edilen terör saldırısı göçmenlerle ilgiliydi. Böyle bir şey asla olmadı ve o ülkenin eski başbakanı Carl Bildt bunu inkar etmek zorunda kaldı.
- Dünya çapında koronavirüsün bir sonucu olarak ortaya çıkan büyük miktarda aldatmaca. Sözde kesin aşılar, sıcak su ve limon içmek, buharda pişirmek, ılık veya tuzlu su ile gargara yapmak gibi şaşırtıcı ilaçlar ve çözümler, asemptomatik hastaların enfekte olmadığı sözü, koronavirüsü önleyen ve doğru olmayan sözde gıda takviyeleri, sözde Zencefil içecekleri, pennyroyal, limon yutulursa veya sarımsak, bal ve hatta soğan yenirse koronavirüs tedavileri. Liste çok büyük ve dünya yetkilileri her gün bu salgınla ilgili çok çeşitli aldatmacaları reddetmek zorunda kaldı.
Var olan yalan haber türleri
Sahte haberler izledikleri amaçlara göre gruplandırılabilir. Bu nedenle, aşağıdaki seçenekleri ayırt edebiliriz:
- Zarar vermeyi amaçlayan sahte haberler. Tipik siyasi kampanyalar, çünkü bunlar genellikle düşmanı zayıflatmak ve muhalefet partisinin çok istediği oyu alması için kullanılıyor.
- Yanlış bilgi veriyormuş gibi görünen ancak zarar vermeye odaklanmayan haberler. Bu durumda boş zaman ve eğlence ile ilgili olanlar dahil edilebilir, burada gönül haberlerine yer verilebilir, iddiaları doğru olmasa bile bu bilgileri eğlendirmek ve viral hale getirmek olan ünlülerin özel hayatlarına atıfta bulunanlar. Yine de ünlülerin de insan olduğunu unutmamalıyız.
Hangi unsurlar yalan haber oluşturur?
Bunları ayırt etmek için bunu vurgulamak önemlidir. Sürece katılan unsurlardan ve bunların nasıl oluştuğundan bahsetmek gerekir:
- Veren acente. Onu yaratan kişidir, bireysel olarak biri olabilir veya bu tür bilgileri oluşturmak için bir araya gelen bir grup olabilir. Siyasi, sosyal veya insani çıkarlara hizmet edebilir. Ayrıca alt yapı ve nasıl paylaşılacağına da karar verilir. İşte bu tür işlerle ilgilenebilen ve görevi insanları simüle etmek ve mesajın yayılmasına katılmak olan sözde botlar geliyor.
- Bilgi. Mesaj esastır ve sahte bir haber oluşturmak için sorumlular formata dikkat eder, kullanıcıların dikkatini çeken grotesk başlıklar, şok edici görüntüler, daha fazla empati oluşturmak için düzenlenmiş bir video oluşturur ve her zaman akla daha fazla hitap etmeye çalışır. akıldan ziyade kullanıcıların. Bu şekilde bazen yalan haber olup olmadığını ayırt etmek zor oluyor.
- Alıcı ajan. Mesajın hitap ettiği hedef kitledir. Örneğin, aynı ideoloji paylaşılıyorsa, nefret uyandırmak ya da belli bir amaca destek vermek amaçlanıyorsa. Tüm bunlar, bu kitleye ulaşmak ve anında yanıt almak için bu tür mesajların yaratıcıları tarafından dikkate alınır.
Yalan haberlerle mücadele için neler yapılıyor?
Bu tür haberlerin sürekli yayılması göz önüne alındığında, farklı sektörlerden gelen bunları ortadan kaldırmak için prosedürler uygulamaya çalışıyorlar:
- Örneğin Facebook'tan, bu tür yanlış haberleri bildirmek ve bu sosyal ağın uyarılması için ağda gerekli altyapı zaten etkinleştirildi. Ayrıca yöneticisi Mark Zuckerberg bile, bu platformu oluşturan kullanıcıların verdiği yanıtlar üzerinden farklı medyaları güvenilirliklerine göre sınıflandıracağını belirtti.
- Dünya medyası da konuyla ilgili harekete geçti. Örneğin BBC, öğrencilerine sahte haberleri tespit edip atmayı öğretmek için bir plan oluşturmuştur.
- Hükümet düzeyinde de önlemler alınmaktadır. Örneğin, İtalya'da bu tür yayınların bildirilebilmesi için polisle bağlantı kuran bir web sitesi olan bir girişim başlattılar.
Bu prosedürlerin bazılarının sert bir şekilde eleştirildiği doğru olsa da, bazı medya organları bazı gerçek haberlerin sahte haber olduğunu iddia ediyor.