Nice antlaşması, Avrupa Topluluklarının Kurucu Antlaşmalarını değiştiren 2003 yılından beri yürürlükte olan bir antlaşmadır.
Nice Antlaşması, 7-9 Aralık 2000 tarihleri arasında Avrupa Konseyi tarafından hazırlanmış ve 26 Şubat 2001'de imzalanmıştır. 15 Üye Devlet tarafından onaylandıktan sonra 1 Şubat 2003'te yürürlüğe girmiştir. Onay süreci 2002 yılına kadar sürdü.
Amaç ve Önem
Nice antlaşmasının temel amacı, Avrupa Birliği üye sayısını artırma sürecini verimli bir şekilde ele almak için kurumsal bir reform gerçekleştirmekti.
Onların müzakeresi kolay olmadı. Üye ülkeler arasındaki temel anlaşmazlıklardan biri oylama mekanizmasının tanımlanmasıydı. Almanya, Fransa'nın (59 milyon) reddettiği daha büyük nüfusu (82 milyon) nedeniyle daha fazla temsil talep etti. Aynısı Hollanda (15 milyon) ve Belçika (10 milyon) arasında da oldu.
Karşılaşılan bir diğer sorun da komisyon üye sayısında gerekli azalmanın yanı sıra daha küçük üyelerin daimi bir komisyon üyesi olmadan bırakılma olasılığıydı.
Nice antlaşmasında önemli değişiklikler
Aşağıda, anlaşmanın getirdiği en dikkate değer değişikliklerden bazılarını açıklıyoruz.
- Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) ortadan kaldırılarak tüm yetkileri Avrupa Topluluğuna devredildi.
- Bir üye devlet tarafından demokratik ilkelerin ve temel hakların ihlal edilmesi durumunda daha büyük önlemler aldılar. Amsterdam Antlaşması'nda yer alan yaptırımlardan önce siyasi tedbirler getirilmiş ve Adalet Divanı tarafından adli kontrol ve güvenlik de tesis edilmiştir.
- Avrupa Parlamentosu'nun 626 yerine 732 sandalyeden oluşacağı belirlendi. Almanya'nın 99, 72'si diğer "büyükler", İspanya ve Polonya'nın ise 50 milletvekili olacak.
- 2005 itibariyle, iki komisyon üyesi olan ülkelerde (Almanya, Fransa, Birleşik Krallık, İtalya ve İspanya) bir komisyon üyesi olacaktı. Birlik 27 üyeye ulaştığında, kesin komiser sayısının 27'den az olması gereken "oybirliğiyle" kararlaştırılacağı da kararlaştırıldı. Aynı şekilde, "eşitlikçi" bir rotasyon sistemi tasarlanacak, böylece kompozisyon Komisyon, üyelerin ve çeşitli Avrupa coğrafi bölgelerinin demografik ağırlığını tatmin edici bir şekilde yansıtmaktadır.
- O zamana kadar olduğu gibi oybirliği ile değil, nitelikli çoğunlukla atanacak olan Komisyon Başkanı'nın yetkileri güçlendirilmiştir. Başkanın atanması Avrupa Parlamentosu'nun onayına sunulmalıdır.
- Nitelikli çoğunluk, daha fazla davada Konsey karar prosedürü olarak genişletildi. Ancak en hassas konularda (vergilendirme, sosyal güvenlik, sığınma ve göç) oybirliği kural olarak kaldı.
- Bazı kısıtlamalarla, bazı ülkelerin entegrasyonla ilgili konularda (Avrupa'ya "farklı hızlarda" deniyordu) daha hızlı gidebilmesi olasılığını açıyor.
Oylama sistemi
Yukarıdakilere, aşağıdaki temel ilkelerden oluşan bir oylama sistemi eklenmiştir:
- Birliğin 27 üyesi olduğunda, Konsey'deki toplam oy 345 olacaktır.
- Nitelikli çoğunluk barajı 255, engelleyici azınlık ise 88 oyla belirlendi.
- Devletlerin basit çoğunluğuna karşı çıkan bir teklif, hiçbir zaman nitelikli çoğunluk tarafından onaylanamaz.
- Çoğunluğu elde etmek için, teklifi destekleyen devletlerin Birliğin toplam nüfusunun en az %62'sini toplaması gerekir (bu koşula “demografik doğrulama maddesi” denir).