Bilimsel yöntem, bilim açısından geçerli sayılabilecek bilgilere ulaşmamızı sağlayan bir tekniktir.
Yukarıdakiler, bilimsel yöntemin iki temel özelliği karşıladığı anlamına gelir:
- Yanlışlanabilirlik: Bu teknikten elde edilen yasalar veya teoriler yeniden değerlendirilebilir, yani zamanla, belki daha fazla kanıtla yanlış bulunabilecek bir önermedir.
- üreme: Başka bir zamanda ve başka bir kişi tarafından tekrarlanarak aynı sonuç alınabilir. Farklı zamanlarda ve farklı araştırmacılar tarafından tekrarlandığında, aynı şekilde yapıldığında aynı sonuca varması gereken bir deney düşünün.
Yukarıdakiler bize çok önemli bir fikir bırakıyor. Bilime güvenmek, inanmaktan tamamen farklıdır.
Bilimsel yöntem, bu nedenle, bir gerçeğe yaklaşma şeklinden oluşur ve araştırmacının inançlarından bağımsız bir sürecin sonucudur. Hatta zamanla bilimsel bilgi mükemmelleşir ve yalnızca dünyanın nasıl çalıştığını bulmaya çalışır, her zaman kanıtlara ve titiz bir çalışmaya dayanır.
Bilimsel yöntemin adımları
Bilimsel yöntem bir dizi aşama içerir. Buna göre bilimsel yöntemin aşamaları şu şekildedir:
- Gözlem: Gerçeklikten bilgi toplamak, araştırmayı hak eden ilgili bir gerçeği bulmaktır.
- indüksiyon: Gözlemlenenlerden, genel uygulama olabilecek bir ifade elde etmeye çalışmak için sorular sorulur.
- Hipotez: Önceki adımlarda neyin analiz edildiğini açıklayabilecek bir fikir veya önerme ortaya atılır.
- deney: Araştırmacının elinde bulundurduğu unsurlarla ortaya atılan hipotez ortaya konulmaya çalışılır. Örneğin, belirli koşullar altında incelenen fenomeni simüle etmek mümkündür. Bu adımın fizik ve kimya gibi doğa bilimleri durumunda uygulanmasının daha kolay olduğuna dikkat edilmelidir. Öte yandan, sosyal bilimler için durum aynı değildir çünkü insanlarla denenmesi gerekir. Ancak, örneğin bireyleri bir seçim yapmaları gereken belirli durumlara sokarak belirli deneyler yapmak mümkündür. Hatta gelişimlerinin ileri bir aşamasında olan aşıların insan üzerinde denenmesi gerektiğini de hesaba katalım.
- Analiz: Bilgileri özetlemek ve yoğunlaştırmak için hesaplamalar, grafikler veya tablolar yapılır. Fikir, deneyden elde edilen verilerin anlaşılmasını şekillendirmek ve kolaylaştırmaktır.
- Sonuç: Deneyin sonuçlarından, hipotez kanıtlanabilir veya çürütülebilir. İlki gerçekleşirse, bir teori veya yasa ortaya çıkabilir. Öte yandan, hipotez reddedilirse, bir başkası yükseltilebilir.
Bilimsel yöntem örneği
Bilimsel yöntemin aşağıdaki örneğini gözlemleyebiliriz:
- Gözlem: Genç kazların her yerde annelerini takip ettiği gözlemlenir.
- indüksiyon: Araştırmacı, yavru kazların neden bu davranışa sahip olduğu hakkında sorular sorar. İçgüdüsel olabilir, bir hormon tarafından üretilebilir veya çevreden öğrenmiş olabilir.
- Hipotez: Araştırmacı, yavru kazların doğduklarında ilk gördükleri varlık oldukları için annelerini takip ettiklerini varsayıyor.
- deney: Kaz yumurtaları anneden ayrılır, böylece yumurtadan çıktıklarında ilk gördükleri şey anneleri değil, aynı araştırmacı gibi başka bir varlıktır.
- Analiz: Tablolar yapılır, zamanlar tarif edilir ve grafikler yapılır. Örneğin, yukarıdakilerin belirli bir süre sonra ortaya çıkması (veya olmaması) olabilir. Yani kaz, o canlıyla 24 saatten fazla zaman geçirirse gördüğü ilk canlıyı takip eder. Bu analize dahil edilecektir.
- Sonuç: Kazların doğduklarında gördükleri ilk canlıyı, anneleri olmasa bile takip etmeye başladıkları varsayılırsa, hipotez doğrulanmış olacaktır.