Risk faktörü modelleri, çok sayıda finansal varlık için az sayıda risk kaynağını karakterize etmeye çalışır.
Diğer bir deyişle, risk faktörü modelleri finansal varlıklardaki değişimleri basitleştirmeye çalışır. Riski farklı kaynaklara ayırırlar. Finansal varlıklar hem sabit getirili hem de değişken gelirli varlıklar olabilir.
Her finansal varlığın birçok olası risk kaynağı vardır. Yani bir şirketin fiyatı birçok değişkene bağlı olarak hareket edebilir. Örneğin, faiz oranlarındaki değişiklikler, yasal değişiklikler, ekonomik krizler, grevler, teknolojik değişiklikler ve uzun bir vb.
Bir finansal varlık için risk sayısı çok büyükse, bir varlık grubu (yatırım portföyü) için bu daha da yüksektir. Hangi risk faktörü modelleri bu riskleri sınırlamaya izin verir. Böylece onları hesaplamak ve azaltmaya çalışmak çok daha kolaydır.
Risk faktörü modellerinin kökeni
Harry Markowitz, etkin portföyler konusundaki çalışmasında, optimal portföyü hesaplamak için belirli değişkenlerin gerekli olduğunu düşündü. Veya aynı şey nedir, karı maksimize etmek veya riski azaltmak için sermayenin nasıl dağıtılması gerektiği. Kârı en üst düzeye çıkarma veya riski en aza indirme (veya her ikisini aynı anda) fikri, yatırımcının ne istediğine bağlı olacaktır. Bu anlamda Markowitz, bu hesaplamayı yapmak için üç değişkene ihtiyaç duyacağını belirledi. Varlıkların karlılığı, oynaklığı ve kovaryansı.
Elbette bu değişkenler optimal kararı hesaplamasına izin verse de bir sorunu vardı. Sorun, varlıkların sayısı arttıkça, paranın nasıl dağıtılması gerektiğini hesaplamanın daha zor ve pahalı olmasıydı. Örneğin, paranın iki olasılık (iki varlık) arasında nasıl dağıtılacağını öğrenmek çok basittir. Ancak sermayenin yüz varlık arasında nasıl dağıtılacağını bulmak çok zor bir iş olabilir.
Sorunun farkına varmak için, kararın karlılık ve risk açısından optimal olması için sermayeyi 100 varlık arasında nasıl dağıtmamız gerektiğini hesaplamak istiyorsak, hesaplanacak parametre sayısı 5.150'dir. Bununla birlikte, varlık sayısı arttıkça, risk sayısı da artar.
Risk faktörü modellerinin formülasyonu
William Sharpe, Harry Markowitz'in elde ettiği sonuçlara dayanarak, varlık fiyatları üzerindeki etkilerini geliştirdi. Ve riskli varlıkların beklenen getirileri arasında çok özel bir yapının olması gerektiğini gösterdi. Sharpe, iki tür risk olduğunu tespit etti. Sistematik risk ve spesifik risk. Oradan şu şekilde ifade edilen formülü çıkardı:
Toplam risk = Spesifik risk + sistematik risk
Bugün, Sharpe'ın teorisi tarafından önerilen yapı, birçok finansal uygulama alanında risk ayarlamalarının yapılmasının temelini oluşturmaktadır.
Markowitz modeli
