Orta sınıf, bir ülkenin ekonomik ve sosyal istikrarında esastır. Ne kadar çok olursa, bir ulusun refahı ve gelişimi o kadar büyük olur. Ancak 2008 ekonomik krizi Avrupa orta sınıfını ve özellikle İspanyolları vurdu. O halde şu soru sorulmalıdır: İspanyol orta sınıfı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya mı?
Orta sınıfların azalmasına neden olan nedenleri açıklamadan önce, bu sosyal sınıfların gelir düzeylerinin ne olduğunu bilmekte yarar var. Eh, medyan değerinin %75'i ile %200'ü arasında bir gelire sahip olanları orta sınıf olarak değerlendirirken ekonomistler arasında kesin bir anlaşma var.
Unutmayalım ki medyan en düşük gelirlerin %50'sinin altında kalıyor, onun üzerinde ise en yüksek gelirlerin %50'si kalıyor. Spesifik veriler sağlamak için, Ulusal İstatistik Enstitüsü verilerine göre, 2016 yılında kadınların medyan maaşı, erkeklerin aldığı 21.626 avroya kıyasla 16.831.58 avro olarak gerçekleşti.
1970'lerden bu yana orta sınıfın ekonomide ve toplumda ağırlık kazanması, alt sosyal sınıflarda yer alan nüfusun yüzdesinin azalmasına yol açmıştır. Bütün bunlar, eğitimde sağlanan gelişmeler, ekonominin modernizasyonu, İspanya'nın uluslararası ticarete dahil edilmesi, ücretlerin giderek artması ve kadınların işgücü piyasasına girmesi sayesinde sağlandı.
2008 yılı, bir dönüm noktası
Ancak 2008, İspanya'daki orta sınıfların büyümesini frenledi. Bu büyük durgunluğun ekonomi üzerindeki etkileri acımasızdı, işten çıkarmalar ve işsizlik arttı ve ücretler düştü.
2008'de ortaya çıkan kara bulutlar sönmedi ve 2012'de İspanya'nın içinde bulunduğu hassas ekonomik durum, ülkeyi bir banka kurtarma talebinde bulunmaya yöneltti. Bu arada, Avrupa kurumları kamu açığının azaltılması ve uyum önlemleri üzerinde bahse giriyordu. Bu ayarlamaların büyük bir kısmı, gelir seviyelerinin düştüğünü gören orta sınıflara düştü.
Tam olarak 2012'de bir işgücü reformu gerçekleştirildi. Bu yeni mevzuatın amacı, işgücü esnekliği yoluyla işsizliğin azaltılmasını sağlamaktı. İşverenleri hem işe almada hem de işten çıkarmada kolaylaştırarak amaç, uzun vadeli işsizliği sona erdirmek, kalıcı işe alımları teşvik etmek ve gençleri iş piyasasına dahil etmekti.
GSYİH büyümesi ve düşen işsizlik orta sınıfta bir iyileşmeye dönüşmüyor
Pekala, meslektaşımız José Francisco López'in “İspanya'da işsizlik oranı 10 yıl önceki seviyelerde” yazısında uyardığı gibi, istihdam verileri olumlu rakamlar gösteriyor. Zaten 2018'in dördüncü çeyreğinde, İş Gücü Anketi'ne (EPA) göre işsizlik %14,55 idi.
İspanya için ekonomik büyüme rakamları da 2014'ten bu yana pozitifti ve 2015'ten bu yana %2'nin üzerinde büyüyor. Ekonomistler, ekonomi %2'nin üzerinde büyüdüğünde, işlerin yaratıldığının yaygın olduğunu savunuyorlar.
İşsizlik ve ekonomik büyüme göstergelerine bakıldığında, her şey İspanyol ekonomisinin doğru yolda olduğunu gösteriyor. Ancak toplumsal gerçeklik, özellikle orta sınıf için çok farklıdır.
Sözleşmelerin süresi ve durağan ücretler
İstihdam yaratılmış olmasına rağmen, maaşlar daha düşüktür ve işe alım geçicilik ile belirlenir. Sözleşmeler o kadar kısa sürüyor ki Caritas raporunda yer alan endişe verici verilere bakmak yeterli.
Cáritas'a göre, 2017 yılında sözleşmelerin %90'ı geçiciyken, bu işlerin üçte biri bir hafta sürmedi. Bu tür kısa vadeli sözleşmelerle orta sınıfın ekonomideki payını geri alması çok zor.
Orta sınıfların düşüşünü açıklayan ikinci bir faktör de ücretlerin durağan olmasıdır. Ulusal İstatistik Enstitüsü'nün verilerine bir göz atalım. 2016 yılında kadınlara ortalama 20.131 Euro, erkeklere ise 25.924 Euro maaş verildi. Aksine, 2012'de kadınlar brüt maaş 19.537 avro, erkekler ise brüt 25.682 avro maaş aldı. Ekonomik büyümenin %3,6 olduğu 2016 yılı verilerini, İspanya ekonomisinin en hassas anlarından biri olan 2012 yılı verileriyle karşılaştırırsak, brüt ücretlerin çok az arttığını görürüz.
Bu nedenle, İspanya örneğinde, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH) büyümesi refahta bir iyileşmeye dönüşmedi. Kuşkusuz, İspanya'nın yüzleşmesi gereken en büyük ekonomik ve sosyal zorluklardan biri, vatandaşlarının istikrarını ve refahını garanti altına almak için orta sınıfların toparlanmasıdır.