Ağ dışsallığı, bir malın tüketimi ile algılanan faydanın, o ürünü veya hizmeti satın alan kullanıcı sayısına bağlı olduğu bir durumdur.
Bu tür dışsallıkta, tüketicinin yararı, akranlarının eylemleriyle bağlantılıdır. Başka bir deyişle, bireyin satın alma kararı içinde bulunduğu topluluktan etkilenir.
Ağ dışsallığı telekomünikasyon sektöründe yaygın olarak görülmektedir. Örneğin, bağlanmak istedikleri diğer kullanıcılar da bu cihazları kullandığı için insanlar akıllı telefon satın almaya teşvik edilir.
Ağ dışsallığının özellikleri
Ağ dışsallığının temel özellikleri şunlardır:
- Moda: Olası nedenlerinden biri modadır. Örneğin, bir giysi veya aksesuar türü popülerlik kazandığında. Bu durumda mal, daha fazla insan kullandıkça daha fazla fayda sağlar. Ancak öyle bir zaman gelecek ki moda geçecek ve söz konusu ürünün yerini bir başkası alacak.
- Tamamlayıcı mal: Ağ dışsallığı, tamamlayıcı bir malla ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, örneğin, rekabet edecek kimseleri olmayacağı için hiç kimse bilinmeyen bir video oyunu almaya çok teşvik edilmeyecektir. Ancak, diğer kişilerin uygun cihaza sahip olması da önemlidir. Başka bir deyişle, bir video oyununa olan talep, yalnızca bir kullanıcı topluluğunun varlığından değil, aynı zamanda onu oynayabilecek bir konsola sahip bireylerin sayısından da etkilenir.
Ağ dışsallığının etkisi olumlu veya olumsuz olabilir. Bu nedenle, diğer birçok kişiye zaten sahipse, acentenin malı talep etmeyeceği durumlar vardır. Bu, örneğin birisi özel bir durum için benzersiz veya orijinal bir kıyafet aradığında ortaya çıkabilir.
Ağ dışsallığı ile talep eğrisi
Aşağıdaki resimde görebileceğimiz gibi, pozitif ağ dışsallığına sahip bir malın talep eğrisi ters U şeklindedir:
Grafikte iki bölüm ayırt edilir. Başlangıçta, çok az alıcı malı satın almıştır ve tüketicinin ödemeye istekliliği azdır. Ancak, ağa daha fazla kullanıcı katıldıkça, kişi ürün veya hizmeti elde etmek için daha fazla harcama yapmaya istekli olur.
Bükülme noktasını geçtikten sonra kritik müşteri kitlesi yeterince büyüdüğünde, birey artık ağa yeni bir üyenin girmesinden eskisi kadar fayda sağlamaz.
Başka bir deyişle, bağlanan kişi sayısı çok fazlaysa, yeni kullanıcının marjinal faydası düşme eğilimindedir. Bu nedenle, ödeme istekliliğiniz de azalacaktır.
Bir ağ dışsallığı olduğunda, incelenen malın talep edilen ve arz edilen miktarının çakıştığı üç piyasa dengesi noktası vardır:
- Dengenin birinci noktası, talep edilen miktarın sıfır olduğu zamandır.
- İkinci noktada, denge miktarı küçüktür ve fiyat düşüktür.
- Pozitif eğimli bir arz eğrisini düşünürsek, üçüncü noktada talep edilen miktar büyüktür ve fiyat önceki duruma göre daha yüksektir.
Yukarıdakileri aşağıdaki grafikte görebiliriz:
Ağ dışsallığı örneği
Bir ağ dışsallığı örneğine bakalım. Başlangıç olarak, arz ve talep denklemlerinin aşağıdaki gibi olduğunu varsayalım:
Denge noktalarını bulmak için, p'nin her iki eğride de aynı değere sahip olduğunu hesaplamalıyız. Bu nedenle, gösterilen iki denklemi eşitliyoruz.
Sonra ikinci dereceden denklemi çözeriz (ikinci dereceden olmak üzere iki çözüme kadar olabilir):
O zaman iki piyasa dengesine sahibiz:
Buna p ve q sıfır olduğunda üçüncü bir denge durumu eklenir.