Fikri mülkiyet, yaratıcıların ve yazarların haklarını kapsayan bir düzenlemedir. Bu düzenleme ile üçüncü kişilere karşı korunmak, örgütlenmek ve savunmak mümkündür.
Fikri mülkiyet sayesinde, dünya çapındaki bireyler ve gruplar çalışmalarını tanımlayabilir ve koruyabilir. Ayrıca bu araçları yasal ve kontrollü bir şekilde ekonomik kazanç elde etmek için de kullanırlar.
Aynı şekilde, söz konusu yaratılıştan gelecek ekonomik faydalar ve ticari olarak işletilmesi de düzenlenmiştir. Fikri mülkiyete duyarlı yaratım biçimleri, çok sayıda farklı medya aracılığıyla ifade edilebilir. Bu anlamda somut ve soyut özelliklere sahip olabilirler.
Alternatif olarak, bu kavram yalnızca şu anda halka açık olan veya piyasaya açık olan kreasyonları kapsamaz, çünkü gelecekte veya ekonomik sömürüye yol açacak yeni kreasyonlardan da söz etmemiz yaygın bir durumdur.
fikri mülkiyetin temel özellikleri
Fikri mülkiyet yasalarının varlığı, yaratıcılar ve yazarlar için bir dizi avantaj sağlar:
- Bu alandaki uluslararası mevzuat bir yakınsama sürecinden geçmiştir. Bu, fikri mülkiyet yasalarının çoğu ülkede iyileştiği ve eşitlendiği anlamına gelir.
- Analog ve dijital platformların çoğalması sayesinde son yıllarda fikri mülkiyet sistemlerinin oluşturulması.
- Özellikle yeni teknolojilerin rolü sayesinde, kreasyonlarını paylaşırken herkes için daha fazla erişim kolaylığı.
- Geleneksel olarak fikri mülkiyet haklarının yönetimi kamu kurumlarına karşılık gelse de, özel sektörden katılımcıların bu görevi üstlenmesi giderek yaygınlaşmaktadır.
Fikri mülkiyet kavramının öne çıktığı sektörler
Aşağıdaki alanlarda fikri mülkiyet haklarının düzenlenmesinin mevcut olması yaygındır:
- Bilimsel, teknolojik ve yenilik alanı.
- Kültürel, edebi ve sanatsal sektörler.
- Multimedya ortamı (video oyunları, İnternet, medya …).
- Patentler yoluyla ticari unvan ve markaların alan adı ve tescili.
Fikri mülkiyetin ana savunma mekanizmaları
Her türlü eser sahibi olarak yaratıcıların ve onların haklarının korunmasına yönelik ekonomik ve hukuki alanlarda birden fazla araç bulunmaktadır.
Yukarıda belirtildiği gibi, kanalların ve platformların hızlı gelişimi, dünya çapında paylaşılan içeriğin çoğaldığı anlamına geldi. Bu nedenle hem fikri mülkiyetin savunma mekanizmalarını geliştirmeleri hem de artırmaları gerekmektedir.
Yukarıda bahsedilen patentler, ticari markalar, ticari unvanlar ve diğer sınai mülkiyet mekanizmaları söz konusudur. Öte yandan, fonografik ve grafik yaratımlarda vurgulanan telif hakkı buluruz.
Birincil amacı, bu yaratımların kopyalanmamasını, kullanılmamasını veya küçümsenmemesini ve özellikle ticari sömürü yoluyla üretebilecekleri ekonomik getirilerin savunulmasını garanti etmektir.